eight. Uvek razmisli pre nego što nešto učiniš - ne čini stvari bez razmišljanja. Nikada nemoj delovati a da ne razmisliš o mogućim posledicama svoga dela.
Drugi vid filtera koji omogućuje svest jeste logika, koja u određenoj kulturi usmerava ljudsko mišljenje. Kao što većina ljudi pretpostavlja da je njihov jezik »prirodan«, a da drugi jezici samo upotrebljavaju različite reči za obeležavanje istih stvari, tako prepostavljaju i da su pravila koja određuju ispravno mišljenje takođe prirodna i univerzalna, da je ono što je nelogično u jednom kulturnom sistemu, nelogično i u ma kom drugom, jer se protivi »prirodnoj« logici. Dobar primer ovog stava jeste razlika između aristotelovske i paradoksalne logike.
Još jedna karakteristika prajna intuicije koju ističu zen učitelji je njezina protočnost. Ona je izravna, u njoj ne smije biti mjesta za razmišljanje, jer čim se počne razmišljati, prajna se povlači, nestaje.
Upravo suprotno bi se zapazilo kod pripadnika miroljubivog zemljoradničkog plemena koji bi osetio poriv da ode i ubija i pljačka pripadnike drugih grupa. Ni on, po svoj prilici, ne bi sebi dozvolio da postane svestan svojih poriva, već bi, umesto toga, razvio neki simptom — možda nesavladiv strah. Još jedan primer: u našim velikim gradovima sigurno postoje mnogi trgovci koji imaju mušteriju kojoj je, recimo, preko potrebno odelo, no koja nema dovoljno novca da kupi makar ono najjevtinije.
Utoliko je priroda cjeline prazna od svih zamislivih koncepcija koje se odnose na njezine dijelove. Zbog toga zen budizam nije zainteresiran za put uma i ne traži racionalno objašnjenje stvarnosti. To je razlog zašto pouke namijenjene učenicima sadrže nelogičnosti i izgledaju besmislene, jer se nastoji nadići granice uma i razviti sposobnost neposredne spoznaje stvarnosti.
Ako je blagostanje sve ovo, onda ono podrazumeva i kreativnost, to jest, da ću reagovati i odgovarati na sebe samog, na druge i na sve što postoji — kao pravi, totalni čovek, koji jesam; reagovaću i odgovaraću na stvarnost svakog bića i svake stvari kao takvu. Ovaj čin istinskog reagovanja otvara područje kreativnosti, sagledavanja sveta kakav on jeste i njegovog doživljavanja kao sveta koji meni pripada, sveta koji stvara i preobražava moje stvaralačko poimanje, te tako svet prestaje biti neki tuđ svet »tamo negde« i postaje moj svet. Konačno, postići blagostanje znači napustiti svoje ja (ego), odreći se pohlepe, prestati sa upinjanjem oko očuvanja i veličanja ega, ono znači biti i sebe doživeti u činu bivstvovanja, a ne kroz posedovanje, tvrdičenje, gramženje, korišćenje.
Korejski Seon pak nasuprot tome smatra da je pretpostavljanje nekog zadanog odgovora u suprotnosti sa svrhom i smislom koana kao sredstva nadilaženja intelektualno-verbalnog kompleksa. Budući smatra da je koan takvo sredstvo, a ne odgovoriva intelektualna vježba, ne smatra da ima razloga mijenjati koane i da se kroz to napreduje već najčešće isti koan koristi za meditacijsku praksu tijekom čitavog života, kako da bi se postiglo inicijalno buđenje, tako i da bi se kasnije produbljivala praksa.
Proces kojim je mahajana budizam zaživeo nije u potpunosti poznat, ali period of time tranzicije oko one hundred. godine proizveo je mnogo važnih tekstova.[13] Budizam je završio uspostavljanjem dihotomije između „siromašne" i „bogate" tradicije. Prva je naglašavala ljudsku dimenziju osnivača, druga njegovu božansku dimenziju.[thirteen]
U kontekstu četiri plemenite istine ovo se pre svega odnosi na četvrtu — poverenje u to da osmostruki plemeniti set zaista vodi ka uništenju vezanosti i želje. Jedini dokaz delotvornosti osmostrukog plemenitog puta i budističkog učenja u celini je dostizanje nirvane od strane Šakjamuni Bude i, kasnije, arhata (pali: arahat ili arahant — onaj koji je vredan; osoba koja je dostigla probuđenje i nirvanu ali ne samostalno, kao što je slučaj sa budama, već sledeći budino učenje).
Zazen traje do jednog sata posle podne a rad u povrtnjacima ili drugi domaći poslovi sve do četiri sata posle podne, kada sledi večernji obrok i recitovanje sutri. Zazen ponovo počinje u suton pod budnim okom nadzornika određenog da bambusovim štapom (keisaku) udari monahe koji dremaju kako bi ih razbudio ili ohrabrio. Dozvoljena je još jedna poseta učitelju i dan se završava oko osam ili devet uveče, kada monasi odlaze na spavanje. Oni get more info spavaju na zendo podu pokriveni pokrivačima. Svakom monahu je dodeljena jedna slamnata asura, koja mu služi kao podloga za meditaciju, sto za obedovanje i krevet.[two]
Posebno važan primer borbenog budizma jeste Vijetnam posle povlačenja francuskih kolonizatora.[six] General Ngo Din Zjem, koji je prihvatio rimokatolicizam, je srušen s vlasti od strane koalicije u kojoj je važno mesto imala budistička sanga.[six] Zjem je pokušao da vrši rimokatoličku evangelizaciju Južnog Vijetnama i prvi protivnik koji mu se suprotstavio, kao čuvar suštine vijetnamizma, bio je budizam, koji je branio Vijetnam od rimokatolicizma sa juga i komunizma sa severa.
U okviru novijih socijalno usmjerenih pokreta valja istaknuti indijski dalitski (kasta nedodirljivih) budizam, kojim je najutjecajniji postkolonijalni vođa ove društveno ugrožene skupine modificiranu theravadu u nekoj mjeri vratio u Indiju, gdje je budizam, osim u pograničnim indijsko-tibetskim područjima, bio gotovo nestao.
Početkom 21. veka u Mjanmaru, gde budizam ima izrazito konzervativnu ulogu, mnogi budisti agituju protiv ravnopravnosti žena i muslimanske manjine i zalažu se za donošenje zakona o zaštiti rase i religije.[sixteen]
Potpuno ostvarenje treće plemenite istine otvara place ka Nibbani (sanskrit: nirvana), transcendentnoj slobodi koja predstavlja konačni cilj čitavog Budinog učenja.